Konferencja UODO i Rady Europy - relacja

10.12.2025, w siedzibie UODO, odbyła się konferencja „The Role of the Council of Europe’s Framework Convention on Artificial Intelligence in the Protection of Privacy and Personal Data - Legal, Ethical, and Social Challenges in the AI Era” współorganizowana przez Urząd Ochrony Danych Osobowych, Społeczny Zespół Ekspertów przy Prezesie UODO, Radę Europy i Europejską Komisję na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ).

To pierwsze tego typu wydarzenie w Polsce, w pełni poświęcone znaczeniu Konwencji Ramowej o Sztucznej Inteligencji w kontekście ochrony danych osobowych oraz wyzwań prawnych, etycznych i społecznych, jakie niesie dynamiczny rozwój AI. Wiele uwagi poświęcono także powiązanemu metodologii HUDERIA, która ma służyć ocenie wpływu systemów AI na prawa człowieka, praworządność i demokrację.

Otwarcie konferencji

Konferencję otworzył Mirosław Wróblewski, prezes UODO, podkreślając, że wydarzenie ma istotne znaczenie w skali europejskiej. Prezes podziękował Radzie Europy za współorganizację oraz zaprezentował wstępne wyniki badania UODO dotyczącego wykorzystania sztucznej inteligencji w organizacjach oraz świadomości przetwarzania danych osobowych w tym procesie.

Jak wskazał, większość respondentów, w szczególności z sektora publicznego, nie potrafi ocenić, czy stosowane przez nich systemy AI przetwarzają dane osobowe, co pokazuje wyraźną lukę świadomości. Organizacje zgłosiły również potrzebę większego wsparcia w obszarze AI, w tym szkoleń dla zarządów oraz praktycznych wytycznych dotyczących wdrażania systemów opartych na sztucznej inteligencji.

Wystąpienie Wojciecha Wiewiórowskiego

Dr hab. Wojciech Wiewiórowski, Europejski Inspektor Ochrony Danych w swoim wystąpieniu podkreślił, że ramowa konwencja o sztucznej inteligencji ma na celu dostosowanie się do rzeczywistości, w której nowe technologie rozwijają się w szybkim tempie. Zwrócił uwagę, że jest to pierwsze wielostronne uregulowanie AI oparte na prawach człowieka i zasadach demokracji, które nie ma na celu hamowania rozwoju technologicznego, lecz wyznaczanie bezpiecznych i odpowiedzialnych ram jego wykorzystywania.

Dr hab. W. Wiewiórowski zauważył również, że współczesnej debaty o ochronie danych nie można prowadzić w oderwaniu od sztucznej inteligencji. Wskazał na globalny charakter wyzwań - konwencję podpisały nie tylko państwa europejskie, lecz także m.in. USA, Kanada czy Japonia - podkreślając potrzebę wspólnych ram interpretacyjnych oraz synergii pomiędzy przepisami dotyczącymi AI i ochrony danych.

Wystąpienia wprowadzające zaprezentowała też Caroline Gloor Scheidegger, wiceprzewodnicząca Komitetu Konsultacyjnego Konwencji 108 Rady Europy oraz Thomas Schneider wiceprzewodniczący Komitetu Rady Europy ds. Sztucznej Inteligencji.

Panel 1: Kluczowe aspekty ochrony danych osobowych w świetle Konwencji ramowej o Al

Pierwszy panel poświęcony był analizie relacji pomiędzy Konwencją Ramową o AI a istniejącymi przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych. Jak zauważyli prelegenci, dokument ten zakłada konieczność zagwarantowania prywatności i respektowania dotychczasowych regulacji, w tym RODO. Podkreślano, że aby konwencja mogła spełniać swoją rolę, jej postanowienia muszą być właściwie powiązane z mechanizmami ochrony danych. Obecnie pomiędzy regulacjami istnieją jeszcze obszary wymagające doprecyzowania.

Występujący w panelu eksperci wskazywali, że konwencja ma charakter wzmacniający wobec obowiązujących przepisów, a jej rolą jest stworzenie spójnych ram interpretacyjnych i uzupełnienie istniejących instrumentów ochrony praw człowieka. Zwrócono również uwagę na znaczenie wspólnego rozumienia ryzyka związanego z AI. Jak podkreślano, wszyscy uczestnicy procesu powinni posługiwać się „tą samą mapą”, co pozwoli na bardziej przewidywalne i odpowiedzialne stosowanie sztucznej inteligencji. Panel podkreślił także potrzebę horyzontalnych rozwiązań prawnych ułatwiających funkcjonowanie przedsiębiorstw, zwłaszcza z sektora MŚP.

Panel 2: Praktyczne aspekty ochrony danych w systemach Al

Drugi panel koncentrował się na wynikach badania UODO oraz praktycznych wyzwaniach związanych z implementacją systemów AI. Jak zauważył dr hab. Dominik Lubasz, członek Społecznego Zespołu Ekspertów przy Prezesie UODO,  niski poziom świadomości dotyczący przetwarzania danych osobowych w systemach AI jest jedną z głównych barier utrudniających ich bezpieczne wdrażanie. Wskazał, że organizacje często nie potrafią ocenić, czy dane osobowe rzeczywiście są wykorzystywane podczas prac nad rozwiązaniami AI, co tworzy ryzyko niezgodności z przepisami.

Prelegenci podkreślali, że potrzebne są szkolenia wykraczające poza klasyczne ujęcie ochrony danych osobowych, obejmujące ocenę ryzyka, analizę cyklu życia systemów AI oraz zasady praktycznego wdrażania modeli. Zwrócono uwagę na szczególne wyzwania związane z dużymi modelami językowymi, które generują treści w sposób zbliżony do ludzkiego, ale obarczony ryzykiem błędów i tzw. halucynacji. Jak podkreślano, konieczne jest zapewnienie odpowiedniego wyjaśnienia działania modeli oraz zgodności z wymaganiami Konwencji 108+ Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych.

Panel 3: Dyskusja na temat roli sztucznej inteligencji w systemie sprawiedliwości

Trzeci panel poświęcony był roli sztucznej inteligencji w systemie wymiaru sprawiedliwości. Jak wskazał moderator panelu dr hab. Marek Świerczyński, prof. UKSW, członek Społecznego Zespołu Ekspertów przy Prezesie UODO, AI może znacząco usprawnić procesy administracyjne oraz analityczne w sądach. Przedstawiono przykład Hiszpanii, gdzie automatyzacja procedur pozwoliła skrócić proces przyznawania obywatelstwa z pięciu lat do pięciu miesięcy, co pokazuje potencjał technologii w przyspieszaniu działania instytucji publicznych.

W trakcie dyskusji podkreślano, że punktem wyjścia dla wdrażania AI musi być zdefiniowanie problemu, który technologia ma rozwiązać, a nie sama dostępność nowego narzędzia. Jak zauważył Krzysztof Król, zastępca Dyrektorki Departamentu Współpracy Międzynarodowej UODO, Urząd wspiera rząd w adaptacji sztucznej inteligencji, jednocześnie dostrzegając rosnące zainteresowanie sędziów zdobywaniem wiedzy przed podjęciem decyzji o stosowaniu rozwiązań AI czy rozstrzyganiu spraw ich dotyczących. Wskazał, że Konwencja Ramowa i metodologia HUDERIA stanowią dla instytucji wymiaru sprawiedliwości i szerzej rozumianego sektora publicznego istotny, wspólny punkt odniesienia, także poza Europą.

Podsumowanie

Konferencja potwierdziła konieczność budowania spójnych, praktycznych i opartych na prawach człowieka ram prawnych, które umożliwią odpowiedzialne i bezpieczne wdrażanie sztucznej inteligencji. Zarówno wyniki badania UODO, jak i głosy ekspertów pokazały, że rozwój AI wymaga ścisłej współpracy krajowej i międzynarodowej oraz inwestycji w kompetencje organizacji publicznych, prywatnych i użytkowników. UODO będzie kontynuować działania wspierające podmioty w dostosowaniu się do nowych wyzwań i standardów związanych ze sztuczną inteligencją w zakresie związanym z ochroną danych.