Potrzebujemy skutecznej ochrony danych w stosowaniu przepisów odnoszących się do świata cyfrowego

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych Mirosław Wróblewski 28–29 kwietnia uczestniczył w konferencji „The future is data. Przyszłość to dane”, zorganizowanej przez Ministerstwo Cyfryzacji w związku z polską prezydencją w Radzie Unii Europejskiej.

Konferencja, która odbyła się w Łodzi, miała w założeniu stać się forum wymiany doświadczeń wokół najważniejszych zagadnień i wyzwań dotyczących danych, w tym ochrony danych w obszarze europejskim.

Wśród panelowych tematów wydarzenia pojawiły się m.in.: wpływ nowych regulacji cyfrowych na tworzenie przestrzeni danych, ochrona danych na rynku cyfrowym, założenia Data Union Strategy (Europejska Strategia w zakresie danych).

Konferencja była skierowana do administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i naukowców z państw UE.

Pierwszego dnia w tematykę debat wprowadził uczestników wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski, który podkreślił, że „kluczowym elementem rozwoju danych jest ich jakość” i „muszą być one zweryfikowane i prawdziwe”. Zwrócił również uwagę: „Dane są złotem XXI wieku. Człowiek właściwie od zawsze wytwarzał dane, a dziś ich rola rośnie szybciej niż kiedykolwiek. Dlatego musimy je dobrze chronić, skutecznie nimi zarządzać i mądrze je opowiadać”. W tym kontekście minister wspomniał też o powstających właśnie Krajowych Centrach Przetwarzania Danych – sieci trzech ośrodków, które zapewnią państwową kontrolę nad danymi i większe bezpieczeństwo technologiczne.

Prezes UODO Mirosław Wróblewski wziął udział w panelu „Ochrona danych na rynku cyfrowym”, w którym wątkami przewodnimi okazała się kwestia koordynacji działań europejskich organów nadzorczych i instytucji odnośnie do rozwijającego się sektora cyfrowego, a także wyzwania związane z implementacją przepisów, takich jak Digital Markets Act (Akt o rynkach cyfrowych, DMA), które w wielu aspektach pokrywają się z RODO, ale wymagają również nowego podejścia choćby w relacji ochrona danych – ochrona konsumentów oraz ochrona konkurencji, co z kolei wymusza współdziałanie instytucji zajmujących się tymi, wydawałoby się, oddzielnymi obszarami. Wśród poruszanych zagadnień pojawiła się też sprawa zapewnienia realizacji obowiązku ochrony danych i zapewniania dostępu do danych w celu rozwijania innowacji na rynku europejskim.

Jak zauważył prezes UODO w swojej wypowiedzi: „Przetwarzanie danych daje ludziom możliwość rozwoju, ale ochrona danych jest częścią tego przedsięwzięcia”, zatem w tej dziedzinie, jak w wielu innych gałęziach gospodarki, może się zdarzyć, że dostęp do dóbr/danych jest ograniczany dla różnych grup odbiorców, co podpowiada nam, że przetwarzanie danych dotyka podstawowych praw człowieka. Prezes Wróblewski zaznaczył, że często właściciel danych i konsument to te same osoby, dlatego konieczne jest zrozumienie, że RODO oraz przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów powinny się spotykać i mieć spójną oraz konsekwentną interpretację, i nie można ich postrzegać jako oddzielnych światów. W związku z tym potrzebujemy także zapewnienia skuteczności ochrony danych osobowych w związku ze stosowaniem nowych przepisów odnoszących się do świata cyfrowego.

Prezes UODO odniósł się także do poruszonego w trakcie debaty problemu z interpretacją prawa odnoszącego się do ochrony danych osobowych, który staje się widoczny, gdy przyjrzymy się, jak wiele nowych regulacji powstaje na gruncie europejskim (np. DMA, Akt o usługach cyfrowych, Akt w sprawie sztucznej inteligencji). Praktyka wskazuje, że osiągnięcie koordynacji jest tutaj często trudniejsze na poziomie europejskim, co może wynikać z tego, że na poziomie państwowym regulatorzy w praktyce współdziałają, nawet jeśli nierzadko nie posiadają oddzielnych przepisów do takiej współpracy – co stanowi zresztą zadanie dla krajowego ustawodawcy. Jednak, jak podkreślił prezes UODO, zasada koordynacji powinna skutkować jasnymi, ścisłymi interpretacjami prawa, bowiem „oczywiście lepsze są ścisłe interpretacje niż niepewność prawnego otoczenia”.

Prezes UODO w czasie dyskusji podziękował również Ministerstwu Cyfryzacji za efektywną współpracę w pracach nad wprowadzeniem w życie nowych europejskich aktów cyfrowych. Odniósł się też do podpisanego porozumienia między Urzędem Ochrony Danych Osobowych a Rządowym Centrum Legislacji. Celem porozumienia jest ochrona danych osobowych już na etapie wczesnych prac legislacyjnych.

Wśród wyzwań na przyszłość dla Urzędu, związanych z ochroną danych, prezes Wróblewski wymienił m.in. przewrót, który przyniesie technologia kwantowa, oraz kwestię edukacji zarówno administratorów, jak i obywateli, których dane należy chronić, bowiem – w opinii Prezesa UODO – ten rodzaj edukacji i budowania świadomości praw podmiotów danych to w zasadzie „powrót do źródeł”, potrzebny mimo siedmiu lat stosowania RODO.